A.B.D Tehlikeli Madde Yönetmeliğindeki Gelişmeler: Havayolu ile Lityum Pil Taşınması
Av.Özge Hakdan Öztürk
Lityum pillerin (ve lityum pil içeren ekipmanların) taşınmasını düzenleyen tehlikeli maddeler yönetmeliğinde sürekli yapılan değişiklikler taşıyıcılar arasında bir karışıklık yaratmaya devam ediyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde havayolu ile tehlikeli madde taşımacılığını yürüten FAA (Federal Aviation Administration) için lityum pillerin havayolu ile taşınması öncelik taşıyor.
Tehlikeli Madde Yönetmeliğinde sadece lityum pillerin ambalajsız kargo olarak taşınması değil aşağıdaki ekipmanların da taşınması düzenlenmiştir:
- Lityum pillerle birlikte taşınan ekipmanlar (Flashlight ve takılmamış lityum piller içeren paketler)
- Lityum pille çalışan ve içine takılmış halde bulunan cep telefonları, PDA ler ve laptoplar
- Masa üstü bilgisayarları ya da mikrodalga fırınları gibi devre kartına saat ve tarih ayarı için lityum düğme pil yerleştirilmiş elektrikle çalışan elektronik aletler
- Yolcuların ya da uçuş mürettebatı tarafından taşınan ya da bagajlarında bulunan boş piller ya da pil ile çalışan aletler.
Lityum piller ikiye ayrılır. Lityum-ion pilleri denilen “ikincil lityum pilleri” genel olarak şarj edilebilen ve pille çalışan PDA, laptop ve cep telefonları gibi aletleri çalıştırmak için kullanılan pillerdir. Lityum-metal pilleri denilen “birincil lityum pilleri” ise şarj edilebilir özelliği olmayan daha fazla kısıtlamaya tabi olan pillerdir. Küçük lityum-metal piller( düğme piller) düşük enerji harcayan saat gibi taşınabilir eşyalarda kullanılabilir. Bu piller daha büyük aygıtlarda saat/tarih fonksiyonlarının kullanılabilmesi için de kullanılır. Örnek vermek gerekirse, bir diz üstü bilgisayar nispeten büyük bir lityum-ion pil ile çalışabilir ve ayrıca bu diz üstü bilgisayar küçük lityum metal piller içeren bir devre kartına sahip olabilir. Söz konusu yönetmelik pilleri sadece tiplerine göre değil ağırlık ve watt/h olarak ne kadar lityum içerdiğine göre de sınıflandırmıştır.
Bu yönetmeliğin hangi durumlarda uygulama alanı bulacağına gelecek olursak; Tehlikeli Madde Yönetmeliği (HMR)[1] Amerika Birleşik Devletleri’ne, Amerika Birleşik Devletleri’nden ya da Amerika Birleşik Devletleri üzerinden yapılacak bütün taşımalarda uygulanacaktır. Bununla birlikte, havayolu ile pil taşıması yapılırken bütük taşımaların fiilen IATA Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği’ne uygun olması gerekir. Bir hukuki sorun olarak ise, HMR; ICAO Teknik Talimatları’nın (ICAO TI) bünyesinde ve belirli Amerika Birleşik Devletleri çeşitlemelerine tabidir. Bilhassa, bazı lityum-metal pillerinin Amerika Birleşik Devletleri kanunlarına göre yolcu uçağında taşınması yasaktır ve bu pillerin “BİRİNCİL LİTYUM PİLLERİ- YOLCU UÇAĞI İÇİNDE TAŞINMASI YASAKTIR” şeklinde işaretlenmesi gerekmektedir. IATA yönetmeliği aslında ICAO Teknik Talimatlarına ek ve genişletilmiş bilgiler ile yeniden düzenleme getirmiştir. Böylelikle, bir taşıyıcı IATA’ya uygun bir taşıma yapmak istediğinde, bu taşımanın Amerika Birleşik Devletleri çeşitlemelerine tabi olan ICAO Teknik Talimatları ve genişletilmiş ek IATA talimatlarına da uygun olarak yapılmasına da gayret etmiş olacaktır.
2009 yılında, ICAO TI (ve IATA Yönetmeliği)’nde lityum pillerinin ve lityum pil içeren paketlerin etiketlenmesi ve paketlenmesi ile ilgili olarak bandrol ve dökümantasyon konusunda önemli ölçüde değişiklikler yapılmıştır. Her ne kadar somut değişiklikler yapılmış olsa da, bu değişiklikler zaten varolan ve daha bağlayıcı olan Amerika Birleşik Devletleri şartlarını yansıtmamaktadır. “Paketleme Talimatı” ve IATA ve ICAO tarafından hazırlanmış olan ilave kılavuz dökümanları uygulanabilir şartların belirlenmesinde anahtar rol oynayacaklardır. Çünkü bu şartlar ya da gereklilikler pilin tip ve boyutuna bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Pil ekipmanın içinde mi yoksa ekipmanla birlikte mi, “paket” içinde kaç tane pil ya da bölme olduğu gibi konular çok büyük karışıklıklara sebebiyet verebilir. Büyük taşımacıları ve lojistik sağlayıcıları HAZMAT’a uygunluk göstermeleri için FAA tarafından hedef gösterildikçe, FAA de taşımacılar tarafından bandrolleme sorunsalı ve örtbas edilen tutucu ilkelerin uygulanması konularında daha hızlı bir politika uygulayabilir. Bunun sonucu olarak da, ana ticari taşımacılar arasında yapılan rutin taşımalar için, bu bahsi geçen şartlar nedeniyle ortaya çıkan karışıklıkların çözülmesi biraz zaman alabilir.
2009 yılının sonlarına doğru, Boru Hattı ve Tehlikeli Madde Güvenliği İdaresi (PHMSA)[2] bir genelge yayınlayarak lityum pil taşımacılığının uygulamada yüksek öncelik taşıdığı konusunda uyarıda bulundu. Sonuç olarak bu tarz taşımaların büyük ihtimalle fiziksel ya da belge üzerinde bir denetimden geçmesi hedeflenmektedir. FAA’in herhangi bir ihlal olduğuna inanması durumunda, çeşitli cezaların uygulanması gerekecektir. Şu anki ceza uygulamalarına değinmek gerekirse, her bir ihlalde 50.000 USD para cezası ya da eğer ki söz konusu ihlal bir ölüme, yaralanmaya ya da malın ciddi bir şekilde hasarlanmasına neden olmuş ise bu ceza 100.000 USD’ye çıkmaktadır.
İhlal ve Gecikmeleri Engellemenin Yolları
- Yüklerin etiketlenmesi ve işaretlenmesi için açık ve düzgün bir prosedür uygulamak.( Örneğin, “Lityum Pil Ambalajlama” etiketi kullanılabilir.) Böylece taşıyıcı ile yaşanması muhtemel sorunları önlemek için daha akılcı bir çözüm olmuş olur.
- Devamlı taşıyıcınızdan taşıma için “ön onay” alın, bu en basit şekliyle taşıyıcı firmanın zararlı madde yöneticisi ile e-mail yoluyla da yapılabilir.
- Rutin olmayan yüklemelerin bile normal tedarik zincir kanalları aracılığı ile gitmesini sağlamak için çeşitli prosedürler uygulamak. HAZMAT ihlallerinin çok büyük bir kısmı hasarlı malların geri dönüşü ya da alternatif tedarikçilerin kullanılması durumundaki normal tedarik zincir kanallarının dışında yapılan taşımalar sırasında meydana gelir.
- Üçüncü şahıs tedarikçilerinizin (özellikle yabancı imalatçılar) uygulanan yönetmeliği (Özellikle Amerika Birleşik Devletleri HAZMAT koşulları)anlamalarını ve ona uygun bir şekilde hareket etmelerini sağlayın. Bununla birlikte, Amerikan ithalatçısı üçüncü şahıs tedarikçisinin hataları için bir sorumluluk doğuracak “taşıma öncesi” işlemlerinin yapılmasını engellemelidir.
- Bu konuda uzman olan danışmandan ya da bir acentadan formal ya da informal rehberlik hizmeti alın.
ICAO Teknik Talimatları’nda yapılan bir çok değişiklik 1 Ocak 2011 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Bu değişikliklere kısaca bir göz atmak gerekirse:
- RFID etiketleri ve saatleri gibi belirli ürünlerin etkinleştirilmiş durumda taşınmasının sağlanması
- Hava taşıma senetlerine açıklama notunun eklenmesi
- Hasar görmüş ya da boş olan pillerin taşınmasının yasaklanması
- Paket küçük ise daha küçük boyda lityum pil ambalajlama etiketinin kullanılmasına izin verilmesi.
0cak 2010’da Amerika Birleşik Devletleri Ulaştırma Bakanlığı lityum pillerinin taşınmasına yönelik ek bir yönetmelik çıkarılması yönünde bir teklifte bulundu. [3] Bu önerilen yönetmelik çeşitli sebeplerle çok fazla eleştiri aldı. Özellikle de bu değişikliklerin uluslararası standartlarla uyum sağlamasından ziyade bu standartlardan saptığı yönünde eleştiriler geldi.
Lityum pillerinin havayolu ile taşınmasını düzenleyen HAZMAT yönetmeliğinin oldukça karışık olduğu ve tamamen FAA tarafından çok sıkı kurallar çerçevesinde yürütüldüğü ortadadır. Özellikle FAA’in soruşturma ya da para cezası uyguladığı bu oldukça teknik alanda, taşıma şirketlerinin deneyimli danışmanlardan faydalanması yerinde olacaktır.
çok teşekkür ederim. tehlikeli maddeler dersindeki bir ödevim için kullanıyorum. emeğinize sağlık
YanıtlaSil